Platyna - 78Pt
Pełny tekst artykułu dostępny jest dla zarejestrowanych użytkowników
Platyna jest stosunkowo rzadkim, chemicznie obojętnym metalem przejściowym. Jest cenniejsza niż złoto. Wykorzystywano ją już w starożytności w Grecji i Cesarstwie Rzymskim w formie stopu z innymi metalami które jej zwykle towarzyszą (ruten, rod, pallad, osm, iryd). Znali ją także indianie prekolumbijscy. Wzmianki o użyciu platyny w Europie pochodzą z XVI wieku. Po raz pierwszy udało się ją wyizolować w XIX wieku.
Platyna jest szarobiałym metalem. Charakteryzuje się wysoką temperaturą topnienia, jest kowalna i plastyczna, ma względnie duży właściwy opór elektryczny. Jest bardzo odporna na chemiczne działanie większości substancji. Rozpuszcza się bardzo powoli w wodzie królewskiej. Reaguje z chlorowcami. Tworzy związki na szeregu stopni utlenienia.
Platyna - odkryta ponownie w Nowym Świecie przez hiszpańskich konkwistadorów i początkowo niedoceniana, nazywana była platina, co oznacza: małe srebro, sreberko.
Występowanie: W stanie wolnym występuje najczęściej jako stop z innymi podobnymi jej metalami (ruten, rod, pallad, osm, iryd). Największe znalezione samorodki platyny ważyły około 9,5 kg. Duże złoża tego metalu występują w Rosji, RPA, Kanady, Kolumbii i USA. Minarałami, w których występuje platyna są: sparelit PtAs2, kuperyt PtS, bragit (Pt, Pd, Ni)S. Pod względem występowania w wierzchniej warstwie skorupy ziemskiej (litosfera, hydrosfera, atmosfera) zajmuje ok. 78 miejsca (procenty wagowe).
Wykorzystanie: Platyna znalazła zastosowanie głównie w jubilerstwie i w technice dentystycznej. Wysoką temperaturę topnienia platyny i jej obojętność chemiczną wykorzystuje się w technice laboratoryjnej do produkcji różnego rodzaju przyrządów. Dodaje się do niej wtedy nieco irydu. Stop taki charakteryzuje się znacznie zwiększoną twardością i wytrzymałością. Wykorzystuje się ją także do produkcji styków elektrycznych i czujników narażanych na wysokie temperatury. Bardzo rozdrobniona, spulchniona i następnie lekko nadtopiona tworzy strukturę gąbczastą. W tej formie (zwiększona powierzchnia czynna) używana jest szeroko w przemyśle chemicznym jako katalizator w wielu reakcjach. Stop platyny z kobaltem ma ciekawe własności magnetyczne.